Bu kitapçıktaki bilgileri kaynak göstererek sizlerle payaşmamıza imkan veren Ege Üniversitesi araştırma görevlisi sayın Hanife Özçeliğe çok teşekkür ediyoruz.
Ağrı tedavi edilebilen bir semptomdur. Bu tedavide sizin de önemli bir rolünüz var. Sağlık ekibinin ağrı ile ilgili sorgulamalarında, ağrınızı iyi bir şekilde tanımlamanız, etkili bir ağrı kontrolü için önemli. Yaşadığınız ağrı size özgü ve size özel bir tedaviyi gerektirir.
Eğer ağrınız varsa, bununla ilgili kaygılarınızı paylaşın.
Ağrı, akut ya da kronik olabilir. Kronik ağrı, (ısrarcı ağrı) orta ya da ciddi seviyede, kalıcı ya da birkaç ay sürebilen bir ağrıdır. Kanser kronik ağrıya sebep olabilir. Etkili bir ağrı yönetimi kronik ağrı yaşayan hasta için önemlidir.
Kanser hastası neden ağrı yaşar?
Bunun birçok nedeni olabilir. Kanser hücreleri (tümörler) vücudunuzun farklı alanlarına yayılabilir ya da zarar verebilir, bu bir ağrı nedenidir. Örneğin; tümör kemik dokuya yayılım gösterdiğinde ya da bir sinire bası oluşturduğunda.
Kanser ağrısının farklı nedenleri olabilir mi ?
Evet, ağrınız kanser ile ilişkili olabildiği gibi diğer birçok farklı neden de ağrıya neden olabilir. Bunlar arasında;
_ Kanser tedavileri kemoterapi, radyoterapi, cerrahi ya da bazı tıbbi testler
_ Kanser uzak vücut bölgelere yayılım göstererek diğer dokulara zarar verdiğinde
_ Kanser ile ilgili olmayan örneğin artrit gibi diğer sağlık problemlerinde
_ Baş ağrısı, kas ağrısı ya da mide ağrısı gibi diğer sağlık problemlerinde
_ Günlük alışkanlıklarda bir değişiklik olduğunda, daha az hareket edildiğinde ya da farklı bir yatış pozisyonunda uyuduğunda
Ağrıyı artıran durumlar var mı?
Evet ağrıyı etkileyen birçok faktör bulunabilir. Bunlar arasında; Korku, sinirli ve gergin olma, kötü hissetme ya da yorgun olma yaşadığınız fiziksel ağrının etkisini daha da artırabilir.
Geleceğin belirsiz olması, ölümden korku, ağrı yaşama korkusu sinirli ve gergin hissetmenize neden olabilir. Günlük aktivitelerinizi yapamıyor olmanız, yalnız hissetme, hüzünlü olmanıza sebep olabilir Saygınlık ve güç kaybı hissiniz, hastalık nedeni ile kırılgan olmanız, başarısızlıklar ve kayıplar hakkında hayal kırıklığına uğrama hissi kızgın olmanıza neden olabilir. Bazen günlük olarak yaşadığınız bazı diğer problemler de ağrınızın artmasına sebep olabilir. Örneğin; ekonomik ya da sorumluluğunuz altında bulunan aile üyelerinin bakımı ile ilgili sıkıntılar...
Aile üyelerinin ya da bir arkadaşınızın desteği bu sıkıntılarla başetmede size yardımcı olabilir. Hastalarımız genelde yaşadığı ağrı ile ilgili konuşmak istememektedirler. Ama unutulmamalıdır ki ağrı ile yaşamak zorunda değilsiniz, ağrı tedavinizin etkili olmadığı anlamına gelmez ve ağrınızın olduğunu bildirmeniz ve ifade etmeniz kendinizi zayıf ve başarısız hissetmenize neden olmamalıdır.
Asla kendinizin sıkıntı veren ve sürekli sızlanan biri olduğunuzu düşünmemelisiniz. Bu konuda konuşmak sağlık ekibinin ağrınızı daha iyi kontrol altına alabilmesi için, uygun girişimleri yapabilmesine olanak sağlar.
Ağrıyı nasıl ifade edebiliriz/ tarif edebiliriz?
Ağrı öykünüz bazı sorulara cevap vermelidir.Bu sorular;
_ Ağrınız ne zaman başladı?
_ Ağrınız başladığı zaman siz ne yapıyordunuz?
_ Ağrınız nerede?
_ Ağrınız ile ilgili ne hissettiniz?
_ Ağrınız ne şiddette?
_ Daha önce böyle bir ağrı yaşadınız mı?
_ Ağrınız ne kadar sürdü?
_ Ağrınızı artıran ya da azaltan bir şey var mı?
_ Ağrınızı azaltmak ya da ortadan kaldırmak için
herhangi bir ilaç aldınız mı?
_ Aldığınız ilaç ağrınızı ne kadar etkili oldu?
Ağrınızı ayrıntılı tarif edebilmeniz için, bu sorular doğrultusunda oluşturulabilecek bir ağrı günlüğü tutmanız oldukça etkili olabilir.
Ağrıyı kontrol edebilecek ilaçlar var mıdır?
Ağrınızın şiddeti ve tipine özgün etkin kontrolü sağlayabilecek birçok farklı ilaç vardır. Bu ilaçlar ağızdan alınabilen tablet, kapsül formunda, cilde yapıştırılan “flaster” şeklinde ve deri altı dokuya veya damar içine uygulanabilen enjeksiyonlar şeklinde hazır olarak bulunmaktadır. Daha az olarak ve ağrının bu yöntemlerle kontrolü sağlanamadığı durumlarda cerrahi müdahale ile sinir bloğu ya da bir katater aracılıyla omurgaya yerleştirilen bir implant ile ağrı kontrolü yapılabilmektedir.
Ağrı kontrolünde en sık kullanılan ilaçlar hangileridir?
Ağrı kontrolü için kullanılan bu ilaçlara “analjezik” denilir. Ağrı seviye ve tipine özgü farklı analjezik ilaçlar vardır. Temel hedef, ağrının ortaya çıkmadan engellenmesidir. Ağrınızı ne kadar iyi tarif ederseniz o derece etkili kontrol edilmeye çalışılır. Verilen ilaçları sağlık ekibinin size önerdiği sıklıkta ve dozda almanız gerekir.
İlacı almayı durdurmanız ya da ilaç dozunda yaptığınız ani değişiklikler hem ilaçların yan etkilerinin oluşmasına hem de etkisiz bir ağrı kontrolüne sebep olabilir.
Ağrınızın kontrolü için kullanılan analjezik ilaçlar arasında;
· Non-steroid antiinflamatuvar ilaçlar (NSA_) ve parasetamol
· Opioid analjezikler
· Adjuvan analjezikler
Devam edecek
Kaynak:
.jpg)
